به گزارش مبشرین به نقل از تسنیم، برای حفظ آیات قرآن کریم روش‌های متعددی از جمله حفظ آیات از روش شنیداری، گفتاری و غیره وجود دارد که هر کدام یک از این روش‌ها بنابر استعداد و توانایی و توصیه استاد راهنما برای علاقه‌مندان به حفظ قرآن توصیه می‌شود. یکی از روش‌هایی که به‌تازگی در حفظ قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از جعبه «لایتنر» یا فلش‌کارت های آموزشی است که مورد توجه عموم مردم نیز قرار گرفته است.
جعبهٔ لایتنر یک جعبه پنج خانه است که پیش از این برای یادگیری لغات زبان انگلیسی و فارسی استفاده می‌شد. لایتنر در واقع روش علمی «به یاد سپردن» است که بر مبنای آن آموخته‌ها از حافظهٔ کوتاه‌مدت به حافظهٔ بلند مدت منتقل می‌شوند. این ابزار و روش استفاده از آن را در دههٔ 1970 سباستین لایتنر اختراع کرد.
طریقه ساخت و به کارگیری جعبه لایتنر
این جعبه هم یک فرایند 5 مرحله‌ای دارد که شامل 5 خانه به قطر های 12 و 22و 52 و 82 و 142 میلی متری است. باید مطالبی که مورد مطالعه قرار می‌دهید را به صورت کلمات کلیدی در کاغذ‌هایی که به آن فیش می‌گویند ثبت کنید ( که البته در حفظ قرآن بجای کلمات کلیدی، آیات قرآن مطابق با صفحات قرآن قرار می‌گیرد) و بعد از یادگیری مطلب، آنها را در خانه اول قرار می دهید.وقتی خانه اول پر شد باید فیش‌ها را برداشته و یکبار دیگر مرور کنید و آن دسته از فیش‌هایی را که توانسته بودید حفظ کنید به خانه دوم انتقال دهید و آنهایی که فراموش کرده بودید را باید به خانه اول برگردانید اگر خانه دوم پر شد بخشی ازفیش‌ها را برداشته و اگر آنها را حفظ کرده بودید به خانه سوم انتقال می‌دهید،اگر فراموش کرده بودید به خانه اول بر می‌گردید و این کار را تا خانه پنجم ادامه می‌دهید و هنگامی که به خانه پنجم رسیدید مطمئن باشید اطلاعات به حافظه بلند مدت انتقال می‌یابد.
برای آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر درباره جعبه «لایتنر» با «مهدی موحدی» تولید‌کننده فلش‌کارت‌های حفظ که خودش حافظ قرآن کریم است، به گفت و گو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: در ابتدا درباره چگونگی استفاده از این فلش‌کارت‌ها و به کارگیری از جعبه لایتنر در حفظ آیات توضیح بدهید:
موحدی: یکی از مشکلات فراگیر در بین حافظان قرآن، بحث فراموشی آیات است. حافظ در زمان طولانی و با زحمت فراوان، آیات را حفظ می‌کند امّا پس از یک و یا دو سال متوالی، آیات از ذهنش فراموش می‌شود؛ این موضوعی بود که بیشتر حافظان با آن درگیر بودند و به نوعی در بین آنان فراگیر است. اشکالی هم در این زمینه وجود داشت از جمله اینکه روشی که برای تثبیت آیات استفاده می‌کنیم، روش اصولی نبوده و حافظان به نوعی قرآن را به صورت دوره‌ای تثبیت می‌کنند و این روش آنچه را که مورد توجه حافظ است را در بر نمی‌گیرد .
با این نگاه، در بین روش‌ها و متدهای یادگیری و تثبیت محفوظات جستجویی صورت گرفت و به این نتیجه رسیدیم که یکی از روش‌های صحیح و آسان برای حل این مسئله، جعبه‌های لایتنر است که سابق بر آن در بین دانشجویان برای حفظ لغات رایج بود. با استناد به آن و بررسی روش‌ها و متدهای آموزشی آن را در حفظ قرآن، پیاده سازی کردیم تا علاقه‌مندان به حفظ پس از مدتی بتوانند محفوظاتشان را ثبیت کنند و محفوظاتش هم طوری در ذهن متبادر شود که مشکلی در آینده برایش بوحود نیاید.
جعبه لایتنر در واقع یک زمان‌بندی به حافظ می‌دهد تا در فاصله زمانی یک ماهه، پنج مرتبه یک کارت را مرور کند. تا به حال روش‌های مختلفی برای مرور مطالب ارائه شده که یکی از بهترین روش‌ها، سیستم 5 مرحله‌ای است که در 5 گام طلایی با تکرار به موقع حافظه را مدیریت می‌کند تا فراموشی اطلاعات را به حداقل برساند و باعث شود اطلاعات به حافظه بلند مدت انتقال پیدا کند. فرد علاقه‌مند به حفظ در روز اول، سوم، هفتم، پانزدهم و سی‌ام این کارت را مرور می‌کند و اگر کارتی پس از سی روز و بعد از مرور پنجم از جعبه خارج شد تقریباً می‌توانیم بگوییم این کارت وارد حافظه بلند مدت ما شده است و هرگز فراموش نمی‌شود.
سوال: این کارت های لاینتر فقط برای تثبیت آیات استفاده می‌شود؟
موحدی:خیر، همزمان می‌توان هم برای حفظ و هم برای تثبیت استفاده کرد.
سوال: چطور می توان برای حفظ آیات از آن استفاده کرد؟
موحدی: روش‌های مختلفی برای حفظ قرآن وجود دارد از جمله روش حفظ گفتاری، شنیداری و نوشتاری. حافظ در ابتدا باید با یکی از روش‌های گفته شده و مطابق با سلیقه و استعدادش آیات را حفظ کند و سپس می‌تواند از جعبه لاینتر استفاده کند، به طوریکه آیات حفظ شده را در جعبه یک وارد می‌کند طبق فواصل زمانی که توضیح دادم، پیش می‌روند و در هر بخشی که به مشکل خوردند با توجه به قابلیت کارتها که دارای دو لایه محافظ است، می‌توانند با ماجیک وایت‌برد علامت گذاری کنند و روی آن قسمت‌ها تمرکز بیشتری داشته باشند.
تسنیم: به نظر می‌رسد این شیوه جعبه لایتنر با حفظ دیداری کاربردش بیشتر است تا با حفظ شنیداری. نظر شما چیست؟
موحدی: این کارتها با حفظ دیداری بیشتر تناسب دارند تا روش حفظ شنیداری. بر همین اساس توصیه می‌کنیم در مرحله عملیاتی حفظ و تکرار آیات، حتماً آیات حفظ را گوش دهند و از یکی از اساتید حفظ قرآن تقلید کنند تا در حفظ آیات اشتباهی صورت نگیرد.
تسنیم: اگر کسی بخواهد از این کارتها برای حفظ قرآن استفاده کند باید چکار کند؟
موحدی: مسلماً باید از روش حفظ دیداری و در کنار آن از روش گفتاری و تکرار آیات استفاده کند.
تسنیم: در روش دیداری چیزی که مورد توجه است، تصویری است که از صفحه در ذهن شکل می‌گیرد و پیش از این حافظان، از مصحف برای حفظ قرآن استفاده می‌کردند. آیا این کارت‌های لایتنر آن مزیت مصحف را دارد؟
موحدی: این کارتها قسمت منفی ندارد چراکه همان صفحات 15 سطری قرآن خط عثمان طه در آن بکارگیری شده است و با صفحات قرآن هیچ تفاوتی ندارند؛ برخی از فلش کارتها آیه به آیه است و ابتدا ما به این سمت رفتیم امّا مشکلاتی دارد از جمله اینکه حافظ پس از مدتی ترتیب آیات از یاد می‌برد و چون آیات همانند لغات انگلیسی از هم جدا نیست و به ترتیب با مفهوم مشترک بیان شده است به همین حساب، فلش کارت آیه به آیه مشکلاتی را به دنبال دارد. بارها تماس‌هایی حاصل شد که این محصول را تولید کنید که در جواب آنها اعلام کردیم که این روش مناسب حفظ آیات قرآن نیست و امّا در مورد ترتیب صفحات هم بدین شکل است که فلش کارتها دارای شماره صفحه است که صفحات فرد سمت چپ قرآن و صفحات زوج سمت راست قرآن قرار گرفته و در این فلش کارتها هم به همین شکل منظور شده است.
یکی از مزیت‌هایی دیگر این فلش کارت، جذابیت آن است که در میان قشر نوجوان و کودک نیز مورد استقبال قرار گرفته است. در جامعه اگر یک شخصی به هر دلیلی، نتواند مصحف را به همراه داشته باشد، می‌تواند این کارتها را به صورت جداگانه همراه خود داشته باشد و در اوقات فراغت از آن استفاده کند.
تسنیم: این محصول تاکنون به مراکز و موسساتی عرضه شده است؟
موحدی: باید بگویم، این محصول هم به عنوان یک روش برای حفظ و تثبیت استفاده شده و هم محصولی برای قرائت روزانه قرآن کریم ارائه شده است. اداره آموزش و پرورش و اداره اوقاف شهرستان‌ها از جمله نهادهایی هستند که از این محصول بهره‌مند شده‌اند. برخی از مدارس کشور از این محصول برای دوره کردن قرآن کریم استفاده می‌کنند به نوعی که هر دانش‌آموزان یک صفحه از قرآن را قرائت می‌کند و پس از قرائت، آن کارت را در جعبه دوم قرار می‌دهد و به همین شکل ادامه پیدا می‌کند و تا نهایتاً چند ختم کامل قرآن در بین دانش‌آموزان صورت می‌گیرد.
تسنیم: چند سال است که از این محصول استفاده می‌شود؟
موحدی: از سال 92 این محصول بهره‌برداری شد البته از سال 90 استارت این کار زده شد و ابتدا با جزء سی‌ام قرآن شروع کردیم و سپس اصلاحاتی روی محصول انجام شد و سپس تمام قرآن تولید و روانه بازار شد.
تسنیم: استفاده از این فلش کارت ها تا چه حدودی در روند حفظ قرآن تاثیر گذاشته و تا چند درصد مورد رضایت عموم مردم قرار گرفته است؟
موحدی: ما یک سری اصلاحات را در بازخورد اولیه اعمال کردیم امّا در حال حاضر چیزی که به نظر می‌رسد که می‌توان به آن اضافه کرد موضوع ترجمه آیات است که یک طرف کارت، آیات باشد و طرف دیگر ترجمه آیات قرار گیرد که پیشنهاد آن از برخی افراد اعلام شد امّا متاسفانه هم حجم کارتها دو برابر می‌شود و هم در تولید و هم در کاربرد آن تاثیر خواهد گذاشت.
تسنیم: آیا اضافه کردن ترجمه آیات برای حمل آن مشکل‌ساز خواهد بود یا برای تولید محصول مشکلی بوجود خواهد آورد؟
موحدی: این زحمت بیشتر برای تولید محصول است؛ به نوعی که هزینه اولیه تولید آن افزایش خواهد یافت و یقیناً در قیمت آن هم تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت.
تسنیم: این محصول با چه قیمتی عرضه می‌شود؟
موحدی: این محصول با بسته ساده مبلغ 35 هزار تومان و با پک جعبه لایتنر به مبلغ 45 هزار تومان عرضه می‌شود.
تسنیم: این محصول را از کجا می‌توان تهیه کرد؟
موحدی: این محصول در استان‌ها از جمله تهران عرضه می‌شود. پاساژ مهستان که مرکز خرید وسائل مذهبی و فرهنگی است از جمله آن است البته در برخی از فروشگاه‌ها به دلیل افزایش بی رویه قیمت آن، توزیع متوقف شد امّا امکان خرید آن کماکان هم از طریق حضوری و هم از طریق فروش اینترنتی قابل دریافت است. علاقه‌مندان جهت خرید این محصول می‌توانند با شماره تماس 09191588372 و با از طریق کانال تلگرامی flash_qoran نسبت به خرید آن اقدام کنند.
تسنیم: ایده این محصول به ذهن خود شما آمد و یا به صورت گروهی آن را تولید کردید؟
موحدی: بیشتر کارهایش را خودم انجام دادم امّا در ابتدا با سه نفر آغاز شد و در بخش تولید و طراحی مجدداً به تنهایی پیش رفت.
تسنیم: مجوز انتشار آن را از وزارت ارشاد گرفته‌اید؟
موحدی: نیاز به مجوز انتشار ندارد. چون به صورت مصحف نیست. اما فونتش به صورت رایگان از سازمان دارالقرآن‌الکریم گرفته شد.
تسنیم: فکر نمی‌کنید قطع فلش کارتها کوچک است و طبق توصیه باید از قطع بزرگ برای حفظ استفاده کرد؟
موحدی: یکی از مشکلات قطع بزرگ، غیر قابل حمل بودن آن است. سایز کارتها جی 5 است و اگر سایز آنها بیشتر از این باشد، امکان از بین رفتن کارتها در حمل آن وجود دارد. در بازخوردش هم بودند کسانی که درخواست سایز بزرگتر آن را داشتند امّا به صورت فراگیر این درخواست عنوان نشده است.
تسنیم: نکته پایانی را بفرمائید:
موحدی: این محصول به نوعی زمان را در حفظ قرآن مدیریت می‌کند و نیاز نیست متقاضی ساعات خاصی از روز را برای حفظ و تثبیت قرار دهد بلکه می‌تواند در زمان‌هایی که اوقات آزاد به شمار می‌آید را برای حفظ آیات استفاده کند و قابلیت دیگر آن نیز تمرکزی است که در هر کدام یک از آیات خواهد داشت به نوعی که در روش‌های دیگر، حافظ باید همه آیات را مرور کند امّا در روش جعبه لایتنر می‌تواند در صفحات و آیاتی که نیاز به ممارست دارد، تمرکز بیشتری کند.
---------------------------------
گفت و گو و تنظیم:
مهدی خدایی- میلاد مرجانی
---------------------------------
منبع:
مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی
لینک مستقیم :
http://mobasherin.ir/shownews.aspx?id=15967