مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی

به گزارش مبشرین به نقل از ایکنا، سال گذشته به دلیل اینکه فرارسیدن ماه مبارک رمضان با شيوع کرونا در مصر همزمان شده بود و دولت نیز محدودیت‌های سختی را برای جلوگیری از شیوع آن وضع کرده بود بسیاری از مراسم‌های دینی و برنامه‌های مردمی و حکومتی تعطیل شده بود؛ اما امسال که شرایط در مصر بهتر و ترس مردم نیز تا حدود زیادی ریخته شده و وزارت بهداشت مصر هم، کرونا را تحت سیطره اعلام کرده است بسیاری از مراسم‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های مردمی و حکومتی مرتبط با ماه ‌‌‌رمضان همچون سال‌های قبل از کرونا در حال انجام است؛ اکنون در این گزارش نگاهی به برخی آداب و سنن مصری‌ها در این ماه مبارک خواهیم داشت:

خرید فانوس و آذین‌بندی خیابان‌ها

یکی از سنت‌های ویژه مصریان در روزهای قبل از فرا‌رسیدن ماه رمضان خرید فانوس است فانوس در قدیم وسیله‌ای برای روشنایی جلوی در خانه‌ها بوده اما اکنون فقط در ماه مبارک به عنوان زینت و نشانی که از نور و نورانیت حکایت دارد خریداری و مقابل ساختمان‌ها و یا در بالکن آپارتمان‌ها نصب می‌شود.

این فانوس‌ها در قد و اندازه‌ها و قیمت‌های مختلف در مکان‌های خاصی قبل از ماه مبارک عرضه می‌شود و هر مصری به فراخور قدرت مالی خویش یکی از آنها را تهیه می‌کند. مصريان، نخستين كسانى بودند كه با روشن كردن فانوس در ماه رمضان آن را به يكى از سنت‌هاى ديرينه در اين كشور تبديل كردند‌. فانوس رمضان براى نخستين‌بار در زمان معزالدين الله فاطمى؛ چهارمين خليفه فاطمى رايج شد و آن زمانى بود كه مُعزالدين الله در پنجمين روز ماه رمضان سال ٣٦٢ قمری شبانه وارد قاهره شد.

دارالفتوای مصر؛ مسئول اعلام شروع و پایان رمضان

اعلام شروع و پایان ماه مبارک رمضان در مصر بر عهده مرکز دارالفتوای مصر است این مرکز در پایان ماه شعبان گروه‌هایی را برای رصد و رؤیت هلال ماه رمضان به اقصی نقاط کشور می‌فرستد و به مجرد دیدن هلال دارالفتوا آن را اعلام می‌کند و به همین مناسبت مراسم جشنی در این مرکز برپا می‌شود و تلویزیون رسمی مصر نیز آن را مستقیم پخش می‌کند. امسال دارالافتاء مصر روز سه‌شنبه، ۲۴ فروردین را به عنوان اولین روز ماه مبارک اعلام کرد.

نماز تراویح؛ سنتی مؤکد

پس از اعلام شروع ماه مبارک توسط دارالافتاء، مصری‌ها از همان شب اول در مساجد اجتماع و نماز تراویح (نماز مرسوم میان اهل سنت در رمضان) را برپا می‌کنند و تقریباً این نماز در همه مساجد مصر با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران برگزار می‌شود و بین هر چهار رکعت، امام مسجد به مدت یک ربع به وعظ و سخنرانی می‌پردازد. مصری‌ها به این نماز خیلی اهمیت می‌دهند و در طول ماه رمضان آنها سعی می‌کنند یک ختم قرآن در نماز تراویح داشته باشند البته در دهه آخر ماه مبارک، نماز تهجد(تقریباً همان نماز شب است که از نظر اهل سنت می‌توان آن را در دهه آخر ماه مبارک به جماعت خواند) هم به نماز تراویح اضافه می‌شود و آن نمازی است که از نیمه شب تا نزدیک سحر می‌خوانند.

سال گذشته برپایی این نماز به خاطر کرونا ممنوع بود؛ اما امسال برپایی آن با رعایت فاصله فیزیکی  اجازه داده شده است. از آنجایی‌که رمضان سال گذشته مساجد تعطیل بود، مردم، امسال اشتیاق زیادی برای حضور در نماز تروایح دارند. البته چنانچه نمازگزاران و مسجدی دستورالعمل های بهداشتی را رعایت نکنند به سرعت با امام جماعت آن برخورد شده و مسجد تعطیل می‌شود. در همین راستا مسئولان اداره اوقاف مصر چندی پیش عبدالفتاح طاروطی، قاری برجسته مصری و رئیس هیئت عالی حفظ قرآن جهان اسلام را به جرم بی‌توجهی نمازگزاران به دستورات بهداشتی و رعایت نکردن فاصله اجتماعی در نماز تراویح شب اول رمضان، بازداشت و مسجد طاروطی را موقتاً تعطیل کردند.

حضور گسترده مردم در نماز جمعه

در ماه رمضان مردم به طور گسترده در نماز جمعه شرکت می‌کنند، در مصر نماز جمعه در بیشتر مساجد برگزار می‌شود و این‌گونه نیست که نماز جمعه فقط در یک مکان خاص در شهر اقامه شود البته مساجد بزرگ و معروف مانند مسجد «عمرو بن عاص» در قاهره و مسجد «قائد إبراهيم» در اسكندريه نسبت به دیگر مساجد شلوغ‌تر می‌شود به نحوی که پلیس خیابان‌ها را برای اقامه نماز جمعه می‌بندد.

بازبودن شبانه‌روزی مساجد و حلقه‌های قرآنی

از ابتدای ماه مبارک در بیشتر مساجد بعد از نماز صبح، امامان جماعت که منصوب از طرف وزارت اوقاف هستند اقدام به برگزاری حلقه‌های قرائت و تصحیح روخوانی قرآن می‌کنند و بعد از نماز عصر نیز به کودکان و نوجوانان قرائت قرآن آموزش داده می‌شود. مردم روستاهای مصر نیز به‌طور معمول در این ماه شیخی را به روستا دعوت می‌کنند تا برای آنها روزی یک جزء قرآن تلاوت و آنها را با احکام آشنا کند. در ماه مبارک رمضان درهای مساجد در طول روز و تا بعد از نماز عشاء باز است. و در دهه آخر نیز مساجد تقریباً در طول شبانه روز بازند.

پخش تلویزیونی صدای شلیک توپ برای اعلام افطار

در زمان‌های قدیم حکومت مصر برای اینکه روزه‌داران متوجه وقت افطار شوند گلوله توپی شلیک می‌کرد اما اکنون بیش از بیست سال است که دیگر گلوله توپی شلیک نمی‌شود اما ‌‌وقت افطار از طریق پخش صدای شلیک گلوله توپ در تمام شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی اعلام می‌شود. مصری‌ها به طور معمول به محض شنیدن صدای توپ روزه‌شان را با شربت خنکی(مثل شربت تمر هندی، خشاف، عرقسوس، کرکدیه، قمرالدین) باز می‌کنند زیرا آنها با استناد به حدیثی  از پیامبر(ص) که می‌فرماید: «لا تزال امتى بخير ما عجلت الفطور» معتقدند باید در بازکردن روزه عجله کرد سپس نماز مغرب را خوانده و بعد از نماز غذا می‌خورند آنها به طور معمول پس از نماز عشاء شیرینی‌جات می‌خورند.

مصری‌ها عادت دارند که برای ماه مبارک خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های بسیاری در خانه ذخیره کنند. آجيل، كشمش، لواشک و پودر نارگیل از جمله خوردنی‌هایی هستند كه تقريباً در خانه همه مصری‌ها در این ماه موجود است. برخی مردم مصر، لواشک را قبل از افطار، چند ساعت در آب می‌گذارند و چند دقیقه قبل از افطار از آن یک نوع نوشیدنی درست می‌کنند و بعد افطار می‌نوشند.

دید و بازدید و سحری‌خوری در رستوران‌ها

مصری‌ها در ماه مبارک زیاد به دیدار یکدیگر می‌روند و خانواده‌های بزرگ بر سر یک سفره جمع می‌شوند و تا پاسی از شب بیدار می‌مانند روز اول ماه مبارک، روز خانواده‌هاست، يعنی بزرگ خانواده افراد خانواده‌اش را به افطار دعوت می‌كند، لذا به اين ماه (شهر اللمة) می‌گویند يعنی ماهی كه همه را دور هم جمع می‌كند. خانواده‌های مصری گاهی در این شب‌ها به صورت دسته جمعی از خانه خارج شده و به تفریح‌گاه‌ها و یا رستوران‌ها برای صرف شام می‌روند، در ماه مبارک خیلی از مردم تا سحر بیدار هستند و مراسم سحری‌خوری در رستوران‌ها و هتل‌ها انجام می‌شود.

سفره‌های افطاری(موائد الرحمان)

نیکوکاران مصری عادت دارند که در ماه مبارک سفره‌های افطاری(موائد الرحمان) در خیابان‌ها و مکان‌های مشخص و گاهی در خانه‌هایشان پهن و از روزه‌داران پذیرایی کنند انجام این کار به اندازه‌ای مورد اهتمام است که گاهی در یک خیابان چندین سفره افطار پهن ‌و با برنج و گوشت و دیگر غذاها از روزه‌داران پذیرایی می‌شود و چه بسا روزه‌دارانی که بر سر یک سفره می‌نشینند عددشان به بیش از هزار نفر برسد. هر چند امسال به دلیل کرونا این رسم کمتر در خیابان‌های مصر دیده می‌شود.

برگزار نکردن مراسم ازدواج و خودداری از نزاع

مصری‌ها در ماه مبارک مراسم‌های ازدواج را تعطیل کرده و سعی می‌کنند با یکدیگر نزاع نکنند آنها در راستای عمل به حدیثی که می‌گوید: «إذا سبك أحد أو شتمك في رمضان فقل إني امرء صائم: اگر کسی تو را در این ماه سب و شتم کرد و ناسزا گفت: بگو که من روزه هستم». از درگیری و نزاع در این ماه می‌پرهیزند و این دعا را که «اللهم انك عفو كريم تحب العفو فاعف عني: خداوندا تو بخشنده و کریم هستی و گذشت و عفو را دوست داری پس از من درگذر» بسیار می‌خوانند.

مسحراتی

یکی دیگر از ‌سنت‌های قدیمی مصری‌ها در ماه مبارک که دیگر کمتر به آن توجه می‌شود حضور مسحراتی در سحرها برای بیدارکردن روزه‌داران است در روزگاران نه چندان دور به هنگام سحر، شخصی که در میان عموم مردم مصر به «مسحراتی» معروف بود هنگام سحر با کوبیدن بر طبلی که بر دوش انداخته و در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر پرسه می‌زد مردم را برای خوردن سحری از خواب بیدار می‌کرد البته حضور مسحراتی در کوچه و خیابان اگر چه شاید دیگر در شهرهای بزرگ رواج نداشته باشد اما در شهرهای کوچک و روستا‌های مصر هنوز این سنت پا برجاست.

پرداخت زکات فطره

مصری‌ها در شب آخر ماه براساس اعلام دارالفتوا زکات فطره خود را می‌پردازند و از این محل مقدار زیادی مواد غذایی جمع‌آوری می‌شود، مردم مصر زکات خود را به جمعیت‌های خیریه و یا به اشخاصی مانند شیخ الازهر پرداخت می‌کنند تا آنها آن را در بین فقرا تقسیم کنند.

‌پخش سریال‌های تلویزیونی

در دهه‌های اخیر شروع ماه مبارک رمضان با پخش سریال‌های جذاب تلویزیونی مصادف شده است، کشور مصر از دیر‌باز یکی از کشورهای پیشرو عربی در ساخت و تولید فیلم بوده است لذا بسیاری از کانال‌های تلویزیونی مصر در این ماه در رقابت با یکدیگر با پخش سریال‌های جذاب سعی دارند ‌تماشاگران بیشتری را جذب کنند.‌

نمایش همدلی و تسامح با حضور مسیحیان

مسیحیان مصر رابطه تنگاتنگی با مسلمانان دارند و در بزرگداشت مناسبت ها و برگزاری مراسم‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند یکی از مناسبت‌های که محبت و نزدیکی مسیحیان مصر و مسلمانان به یکدیگر را به زیبایی آشکار می‌کند ماه مبارک رمضان است مسیحیان مصر در بزرگداشت این ماه عظیم همراه و همگام با مسلمانان قدم بر می‌دارند آنها در تزئین خیابان‌ها و محله‌ها و همچنین درست کردن و توزیع افطاری به برادران مسلمان خود کمک می‌کنند و در مراسم‌های افطاری آنها حاضر می‌شوند.

یوسف ادوارد، مدیر روابط عمومی کمیته قبطیان انجیلی مصر(قبطی: مسیحیان بومی مصر) درباره نحوه مواجهه مسیحیان مصری با ماه رمضان می‌گوید: «هیچ ‌کسی(چه مسلمان و چه مسیحی) در مصر نمی‌تواند شور و اشتیاق خود را نسبت به حال و هوای ماه مبارک رمضان پنهان کند، چون این ماه دارای مفاهیم دینی، اخلاقی، اجتماعی، تاریخی و تمدنی است و بر غنای اخلاقی و معنوی جامعه مصر می‌افزاید و همچنین همبستگی بیشتر مردم مصر را برای آنها به ارمغان می‌آورد.

وی می‌افزاید: هیچ مانعی برای تبریک گفتن مسیحیان به مسلمانان به مناسبت فرا رسیدن ماه رمضان وجود ندارد و برخلاف تصور عده‌ای، مسیحیان مصر در بیشتر آداب و رسوم ماه رمضان شرکت می‌کنند آنها خودشان را در میراث معنوی و اجتماعی این ماه شریک می دانند و این موضوع باعث می‌شود که آنها عاشق ماه رمضان شوند و در برخی اعمال و کارهای خیر و نیک این ماه مشارکت کنند. هر کس در ماه رمضان در مصر باشد به وضوح این حس همکاری و مشارکت بین مسیحیان و مسلمانان در بزرگداشت ماه رمضان به خصوص شب‌های این ماه را مشاهده می کند. وقت افطار که می‌شود مسلمانان و مسیحیان در انتظار خوردن افطاری با دوستان خود هستند ضمن اینکه در طول این ماه همدیگر را دعوت به افطار می‌کنند.

در ماه رمضان به خصوص در شهرستان‌ها و روستاها  بیشتر می‌توانیم این نزدیکی و محبت را بین مسیحی‌ها و مسلمانان مشاهده کنیم آنها در طول این ماه در خانه‌‌های  یکدیگر حضور پیدا کرده و دور هم جمع می‌شوند زنان به کمک یکدیگر شیرینی‌های مخصوص قطایف، کنافه و بامیه ماه رمضان را در طول ماه درست می‌کنند در اواخر ماه رمضان نزدیک عید فطر که می‌شود آنها بار دیگر دور هم جمع می‌شوند تا برای عید، خانه‌تکانی کرده و چیزهای که برای مراسم جشن عید فطر لازم است را آماده کنند همانطور که در اعیاد مربوط به مسیحیان بانوان مسلمان به کمک همسایه‌های مسیحی‌شان می‌روند و شیرینی‌های مخصوص اعیاد مسیحیان را با کمک هم درست کنند.

ادوارد در خصوص حال و هوای قاهره پایتخت مصر در ماه مبارک رمضان می‌گوید: حال و هوای شهر تاریخی قاهره در ماه مبارک رمضان به طور کامل با حال و هوای آن در دیگر ماه‌های سال متفاوت است. در این ماه خیابان‌های قاهره پس از افطار پر از جمعیت است و مردم تا سحر در خیابان‌ها حضور دارند. در شب‌های رمضان ما شاهد اجرای برخی مراسم‌ها و جشن‌‌های طریقت‌های صوفی هستیم و نواختن نوع خاصی از موسیقی صوفی در این شب‌ها حس معنوی خاصی به انسان داده و آرامش‌بخش است.

مدیر روابط عمومی کمیته قبطیان انجیلی مصر تأکید دارد که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر وجود قبطی‌های مصر که بیشترین مسیحیان خاورمیانه را در این کشور تشکیل می‌دهند، باشد. آنها همیشه به زبان و فرهنگ قومی و عربی خود افتخار ‌کرده و می‌کنند. جالب اینکه برخی ‌مسیحیان مصر می‌گویند دینشان مسیحی است ولی فرهنگ‌شان فرهنگ مصری است چون ریشه آنها به قدمت تاریخ این کشور است.

  منبع: مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی
       لینک مستقیم   :   http://mobasherin.ir/shownews.aspx?id=68833