مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی

به گزارش مبشرین، روز هشتم مردادماه نشستی با موضوع منشور توسعه فرهنگ قرآنی و با عنوان «بررسی مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی» برگزار می‌شود، تا بعد از حدود هشت سال از اجرایی شدن این منشور نشستی با محوریت این سند و البته با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران مربوطه برگزار شود. 

سندی که تدوین شد تا فعالیت‌های قرآنی کشورمان زیر سایه آن راه رسیدن به افق‌های دورتر را پیدا کند و حرکت روبه جلو خود را براساس آنچه در منشور ترسیم شده است، طراحی نمایند. 

با این وجود و با گذشت هشت سال از اجرایی شدن سند منشور توسعه فرهنگ قرآنی، بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند، آثار آن در جامعه چندان ملموس نبوده و علت آن را نه در متن و محتوای سند که در اجراکننده‌ها و بازوان اجرایی آن جستجو می‌کنند.

خبرگزاری ایکنا به بهانه برگزاری نشست پیش رو سلسله گفت‌وگوهایی با جمعی از گردآورندگان این سند انجام داده است تا چالش‌های فراروی آن و نیز راهی که در پیش گرفته است بیشتر برای مخاطبان جامعه قرآنی تببین کند. اولین گفت‌وگو از این مجموعه با مسعود وکیل صورت گرفته است.

مسعود وکیل از جمله گردآورندگان منشور توسعه فرهنگ قرآنی بوده و همچنین در تدوین پیش‌نویس سند راهبردی آموزش عمومی قرآن کریم همکاری داشته است.

چرا منشوری نوشته شد؟

مسعود وکیل،‌ مدرس قرآن کریم،‌ در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)،‌ در مورد این سند و دغدغه‌ها و چشم‌اندازی که در آن سال‌ها باعث نگارش آن شد،‌ گفت: در چشم‌اندازی که برای این سند از همان ابتدا مد نظر قرار گرفت، دو مسئله مورد اتفاق بود که یکی از آنها هماهنگی فعالیت‌های قرآنی در کشور به ویژه در بخش رسمی و دولتی که به آموزش قرآن به صورت عمومی می‌پردازند، بود.

وی افزود: یکی دیگر از مسائلی که باعث شد کار نگارش منشور توسعه فرهنگ قرآنی مورد توجه قرار گیرد،‌ بحث ارتقاء اهداف، تبیین و تعریف دقیق آموزش عمومی قرآن در کشور و اعتلاء اهداف، محتواها و برنامه‌های قرآنی در حوزه آموزش قرآن، حوزه تبلیغ و ترویج و حوزه پژوهش‌ قرآن کریم بود. 

وکیل با تأکید بر اینکه در جهت تعریف اهداف و برنامه‌ها دچار یک نوع ضعف و توسعه‌نیافتگی شده‌ایم، تصریح کرد: تا قبل از تحقق منشور در اجرای بخش‌های مختلف گاهی به صورت موازی و گاهی هم بدون هماهنگی عمل می‌شد، بنابر این این دو مسئله نیاز به یک ساماندهی داشت که در همین راستا کلیت منشور، چشم‌انداز، رسالت و مأموریت آن تدوین شد.

تحقق اندک اهداف منشور

این صاحب‌نظر قرآنی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد میزان نزدیک شدن به اهداف سند با گذشت حدود هشت سال از اجرایی شدن آن، اظهار کرد: اگر بخواهیم احتیاط کنیم و نگوییم در بسیاری از بخش‌های امور اجرایی و سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مشکل وجود دارد؛ به اعتقاد من ما به اهداف سند در حد بسیار اندکی نزدیک شده‌ایم. 

وی در مورد علل نزدیک نشدن به اهداف منشور نیز بیان کرد: متأسفانه نبود عزم جدی به خصوص در مدیران ارشد، یکی از علل نزدیک نشدن به اهداف بوده است. به اعتقاد من این عامل اصلی است. اینکه یک ظرفیت بسیار ارزشمندی همچون منشور توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌های آن که ریاستشان برعهده شخص وزیر است، ناشی از ناآگاهی و نداشتن دغدغه مدیران ارشد است آن را جزء اولویت‌ها قرار نمی‌‌دهند و در نتیجه به صورت حاشیه‌ای به این امور پرداخته می‌شود.

وظیفه اصلی کمیسیون آموزشی عمومی قرآن نیز محقق نشد

وی همچنین در مورد عملکرد بازوان اجرایی منشور برای عمل کردن به محتوای آن، با تأکید بر اینکه غیر از کمیسیون آموزش عمومی، اطلاع دقیقی از دیگر کمیسیون‌ها ندارم، خاطرنشان کرد: کمیسیون آموزش عمومی و کارگروه‌های آن نسبت به سایر کمیسیون‌ها فعال‌تر بوده است با این وجود این کمیسیون نیز نتوانسته وظیفه اصلی خود را انجام دهد، هرچند کارهایی صورت گرفته است. 

وکیل اذعان کرد: یکی از دستاوردهای این کمیسیون تدوین پیش‌نویس سند راهبردی اهداف آموزش عمومی قرآن بوده که تصویب شده و برای شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارسال شده است تا ابلاغ شود. این کار بسیار ارزشمندی بوده که صورت گرفته است، اما در ادامه انتظار این بوده است که این کمیسیون به طور مرتب تشکیل شود و دستورهای جدی داشته باشد و لوازم تحقق این اهداف را پس از تصویب فراهم کند. اما متأسفانه به همان دلیلی که گفته شد و همان عدم جدیت و نبود عزم راسخ برای انجام کار توسط مدیران ارشد این بخش‌ها؛ نتوانسته انتظارات را برآورده کند.

این مدرس قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد ضعف یا قوت محتوای سند برای هدایت حرکت روبه جلو فعالیت‌های قرآنی در کشور نیز بیان کرد: به اعتقاد من محتوای منشور و افقی که در آن ترسیم شده است، بدون اشکال نیست؛ اما به همین ظرفیت و امکانی که در منشور وجود داشته است نیز عمل نشده است، اگر عمل می‌شد و آن وقت به جایی نمی‌رسیدیم باید مشکل را در متن و محتوا جستجو می‌کردیم، زمانی که همین ظرفیت فعلی استفاده نشده است، نمی‌توان اشکالات را پیدا کرد.

این فعال قرآنی کشورمان همچنین خاطرنشان کرد: سند به هیچ وجه نیامده است تا بخواهد بخش‌های جدید که به دنبال این منشور تأسیس شده است، نادیده بگیرد. منشور به هیچ وجه نخواسته خود را جانشین اسناد زیردستی کند، منشور به دنبال این بوده است که بین اینها هماهنگی ایجاد کند و در ادامه عملکرد آنها را در حوزه هدف فعالیت‌های قرآنی و مسائلی که به این بخش مربوط شده است، ارتقاء دهد،‌ این یکی از نکات قوت منشور است که این دید با دقت مورد توجه قرار داشته است.

وکیل با اشاره به اینکه هر زمان این اتفاق – ارتقاء فعالیت‌ها - در کشور رخ دهد باید نهادهای دولتی، نیمه‌دولتی و مردمی با یک مکانیزم به راه‌حل‌هایی برای هم‌افزایی و ارتقای هدف دست یابند، ‌گفت: پس راه تقریباً مشخص است، اما این ظرفیت نیازمند یک مدیریت معتقد، عازم، جازم، فعال و توانا هست تا بتواند از این ظرفیت برای منشور استفاده کند. در نتیجه به اعتقاد من مشکل زیادی به مفاد منشور وارد نیست، بلکه به افرادی که مسئولیت تحقق این مفاد را داشته‌اند، برمی‌گردد.

بودجه‌ای که کمک‌کننده نبود

این مدرس قرآن در بخش دیگری از صحبت‌‌های خود به بحث اختصاص نیم درصد بودجه کشور به فعالیت‌های قرآنی، اشاره و اظهار کرد: از اینکه این موضوع در اصل منشور بوده است یا بعدها به آئین‌نامه اضافه شده است،‌ اطلاعی ندارم، اما شروع بحث‌های مختلف شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌ها و کارگروه‌های ذی‌ربط و ... با تخصیص آن بودجه آغاز شد. به اعتقاد من با توجه به شرایط و راهکارها و فرآیندهایی که در کشور داریم، این بودجه به جای اینکه کمک‌کننده و باعث انسجام فعالیت‌ها شود و شورا و کمیسیون‌ها را به قوام برساند، ماهیت منشور و شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌ها را دچار تغییر و تزلزل کرد.

وی افزود: این بودجه به جای اینکه کمک‌کننده باشد، قاتل جان اهداف و چشم‌انداز سند شد. ای کاش از ابتدا چنین بودجه‌ای وجود نداشت تا معلوم شود آن نهادهایی که دغدغه هماهنگی و هم‌افزایی و ارتقاء را دارند، کدام یک هستند و آنها دور هم جمع شوند. شورا تشکیل شد تا نهادها به زبان واحد برسند و ضعف‌ها را شناسایی کنند. اما متأسفانه این بودجه همه بحث‌های اساسی را به حاشیه برد. 

این پیشکسوت قرآنی افزود: بنده باز هم اعتقاد دارم حداقل باید در یک برهه‌ای چند ساله این بودجه کنار گذاشته می‌شد و هر سازمان و نهادی برای اینکه اهداف خود را در خدمت اهداف منشور قرار دهد، در توان خود اعلام آمادگی و همراهی می‌کرد، تا آن همراهان و هم‌دلان واقعی شناسایی شوند و آن وقت که کارها و فعالیت‌ها و ارتباطات و اتصالات قوام پیدا کرد، بعد در مورد بودجه بحث می‌کردند تا این نهادهای هم‌دل قوت بیشتری پیدا کنند.

وکیل در ادامه در مورد مهم‌ترین موردی که می‌تواند اجرای منشور را سرعت ببخشد نیز گفت: اعضای شورا باید نسبت به این موضوع توجه پیدا کنند و یک ارزیابی از وضعیت داشته باشند و مشکلات را احصاء کنند، من اعتقاد دارم که مدیران شورا اعم از کمیسیون‌ها و ... باید اهداف و چشم‌انداز را به خوبی فهم کنند و به شکل مطلوبی پیگیری شود. اگر اینگونه شود شاید تا حدودی رسیدن به اهداف منشور سرعت بگیرد.

این فعال قرآنی کشورمان در پایان اظهار کرد: در اینجا نقش دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز بسیار مهم است، دبیرخانه باید بتواند مشکلات را برطرف و گزارش‌های خوبی را تهیه کند و بیشتر با دید همراهی و همدلی به قضایا نگاه کنند. من مسئولی را در نظام جمهوری اسلامی نمی‌شناسم که از توسعه فعالیت‌های قرآنی ناراحت شود، همه با هر گرایشی که دارند، نسبت به این امر علاقه دارند اما داشتن علاقه برای انجام دادن کارها کافی نیست باید یک عزم و تعهد و جدیت و ضرورت نیز درک شود.