مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی

سالانه تعداد زیادی از زائران برای اهداف مذهبی به شهر یا کشورهای دیگر از جمله ایران سفر می‌کنند که این سفر سرآغازی برای توسعه گردشگری زیارتی است. بنابراین باید بدانیم که سرمایه‌گذاری در این نوع گردشگری به چه مواردی نیاز دارد و چه فوایدی می‌تواند داشته باشد؟

گردشگری زیارتی، از زیرمجموعه‌های گردشگری مذهبی است که در آن زائر، برای مقاصد مذهبی یا معنوی، غیر از گشت‌وگذار ساده و دیدن آثار مذهبی و آثار هنری به سفر می‌رود. براساس تعریف سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، گردشگری مذهبی و زیارتی به همه سفرهای خارج از محیط معمول، برای اهداف مذهبی به ‌استثنای سفر برای مقاصد کاری (مانند کشیش‌هایی که برای کار می‌روند) اشاره دارد.

گردشگری مذهبی و معنوی به مسافرت برای اهداف مذهبی یا معنوی از جمله انجام زیارت و بازدید از اماکن مقدس اشاره دارد. این گردشگری، گردشگری مقدس یا ایمانی نیز شناخته می‌شود و یکی از قدیمی‌ترین اشکال گردشگری است. گردشگری مذهبی را می‌توان نوعی گردشگری با کیفیت دانست، زیرا بازدهی مثبت برای فرهنگ و جامعه مقصد دارد.

این شکل از گردشگری، علاوه بر سود مالی که می‌تواند در نهایت برای سرمایه‌گذاری در حفاظت از فرهنگ محلی و میراث دینی باشد، به افزایش آگاهی از میراث مشترک افراد و حفظ آن‌ها نیز کمک می‌کند. گردشگری مذهبی، منبع بزرگی برای توانمندسازی و توسعه جامعه است، علاقه گردشگران به ارزش‌ها و جوامع محلی، احساس قدرت و غرور در جامعه محلی، فرهنگ و تاریخ را ایجاد می‌کند. گردشگری مذهبی در رشد اقتصادی منطقه‌ای، اشتغال و کیفیت بهتر زندگی نیز مؤثر است.

چرا باید در گردشگری زیارتی سرمایه‌گذاری کرد؟

در حال حاضر، براساس گزارش انجمن جغرافیایی آمریکا(American Geographical Society)، همه کشورهای جهان مصمم هستند که گردشگری زیارتی را به‌طور عظیمی توسعه دهند. سازمان جهانی گردشگری تخمین می‌زند، سالانه حدود ۳۰۰ تا ۳۳۰ میلیون گردشگر از مکان‌های مهم مذهبی جهان بازدید می‌کنند که تقریبا ۶۰۰ میلیون سفر مذهبی ملی و بین‌المللی در جهان را شامل می‌شود. با چنین پتانسیلی، کشورهایی که فرهنگ‌ها و آیین‌های متنوع دارند، باید از منابع غنی خود برای ترویج گردشگری زیارتی بهره‌مند شوند.

سازمان جهانی گردشگری علاقه‌مند به گردشگری مذهبی است و طالب ریفایی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری اظهار کرد: گردشگری مذهبی به‌عنوان یکی از مؤثرترین ابزارها برای ترویج و توسعه فراگیر و پایدار است. به همین دلیل، گردشگری زیارت باید توسعه یابد، زیرا می‌تواند آگاهی از میراث مشترک بشریت را افزایش دهد و علاوه بر ارائه ابتکار برای حفاظت، به توسعه محلی کمک و همچنین درک فرهنگی ایجاد کند.

این نوع گردشگری باعث پیشرفت و ارتباط بهتر بین ملت‌ها و تمدن‌های خاص می‌شود. گردشگری زیارتی، علاوه بر اینکه برای فرهنگ‌ها و آیین‌های مختلف در سراسر جهان مفید است، فرصت‌های شگفت‌انگیزی برای درآمدزایی نیز فراهم می‌کند. بر اساس آمار منتشرشده در این زمینه، گردشگری زیارتی می‌تواند بیش از ۳,۵ تریلیون دلار در سراسر جهان درآمد ایجاد کند. علاوه بر این، درآمد ارزی و ایجاد اشتغال از دیگر منافع گردشگری زیارتی است.

چالش‌های گردشگری زیارتی برای مدیریت مقصد چیست؟

برای مدیریت و توسعه جهانگردی زیارتی، مقامات باید معانی، ایدئولوژی‌های عمیق و در عین‌ حال متناقض و شیوه‌های تعامل با مکان‌های زیارتی را درک کنند که ممکن است با هنجارهای اقتصادی، اجتماعی و اقتصادی مورد حمایت صنعت گردشگری و سایر نیروهای خارجی در تضاد باشد، بنابراین، مدیریت گردشگری زیارتی به درک عمیقی از تجربه جست‌وجو شده، مکان زیارتی و تعامل بین فرد و مکان نیاز دارد. با توجه به اینکه، سالانه مکان‌ها و بناهای مذهبی پذیرای زائران بسیاری هستند، این مکان‌ها در معرض گردشگری بیش‌ از اندازه خواهند بود که می‌تواند به این مکان‌های مقدس، آسیب‌های دائمی وارد کند. بنابراین، بر اساس اظهارات سازمان جهانی گردشگری، کارشناسان زیارت باید بر حفظ این جاذبه‌ها متمرکز شوند.

چالش اساسی دیگری که باید برطرف شود، حصول اطمینان و حفظ احترام به سنت‌های محلی و آئین‌های دینی است، زیرا رفتار مردم پس از تجاری شدن این سنت‌ها و شیوه‌ها برای گردشگری می‌تواند موجب بروز مشکلاتی شود. زائران معمولاً در زمان‌هایی که مراسم مقدس یا رویدادی مربوط به دین در شرف وقوع است، به‌طور دسته‌جمعی گردهم می‌آیند. با این‌حال، چنین مواردی در شرایط فعلی ممکن است آسیب جدی به‌سلامت و ایمنی افراد در سراسر جهان وارد سازد. آخرین و مهم‌ترین نکته این است که توسعه گردشگری زیارتی باید از نزدیک با توسعه فراگیر جوامع محلی انجام شود تا توسعه آن برای فرهنگ و اقتصاد پایدار و مفید باشد.

با توجه به اینکه، بخش عمده‌ای از ساکنان اروپا مسیحی هستند، در چند سال گذشته، گردشگری حلال و تقاضای گردشگری معنوی در حال رشد بوده است. مکان‌های گردشگری مهم اروپا شامل آلمان، انگلستان و فرانسه است، البته بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ تأثیر زیادی بر بازار گردشگری مذهبی داشته است. گردشگری مذهبی، جایگاه ویژه‌ای در بخش گردشگری فرهنگی دارد و شامل چهار دسته ویژه است. سفرهای زیارتی، بازدید از اماکن مقدس، کلیسا، مسجد و گردشگری معابد و سفر به‌ منظور انجام مأموریت یا عبادت است. بسیاری از مجریان تور، انواع مختلفی از این موارد تخصصی را با هم ترکیب می‌کنند. به‌عنوان‌ مثال، توری که سفرهای زیارتی را شامل می‌شود، سفرهایی شامل بازدید از اماکن مقدس و کلیساها را نیز در خود جای می‌دهد.

گردشگران مذهبی

مسافرانی که از اماکن مذهبی بازدید می‌کنند را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد؛ «معتقد» و «غیر معتقد» و هر دو گروه از اهداف مهم گردشگری هستند، اما به رویکردهای مختلفی نیاز دارند.

افراد با اعتقاد به دنبال حمایت معنوی یا تقویت باورهای دینی خود هستند. توجه به گردشگری مذهبی به دلایل مذهبی یا به ‌منظور عبادت خواهد بود، ازجمله این سفرها حج مکه برای مسلمانان و سفر به بود گایا برای بودایی‌هاست.

بسیاری از گردشگران مذهبی، انگیزه زیادی برای سفر دارند، بنابراین حاضرند هزینه بیشتری نسبت به یک مسافر عادی پرداخت کنند. این افراد گردشگری مذهبی را به‌دلیل اهمیت فرهنگی، معماری، زیبایی یا ارزش تاریخی انجام می‌دهند و به مکان‌های مقدس، کلیساها، مساجد و عبادتگاه‌ها سفر می‌کنند.

چه چیزی اروپا را به بازاری برای گردشگری مذهبی تبدیل می‌کند؟

در سال ۲۰۱۸، تقریبا یک‌سوم از ۱,۴ میلیارد گردشگر بین‌المللی برای اهداف مذهبی سفر کرده‌اند، یعنی در حدود ۴۵۰ میلیون سفر بین‌المللی برای اهداف مذهبی انجام‌شده است. محبوبیت گردشگری مبتنی بر ایمان را نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا ۲۵درصد از مسافران به این نوع گردشگری علاقه‌مند هستند. گردشگری مذهبی در بسیاری از کشورها، بخش قابل‌توجهی از بازار گردشگری است. برای مثال، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ پذیرای ۱۳میلیون گردشگری مذهبی بوده و انتظار دارد تا سال ۲۰۳۰ این آمار را دو برابر کند و به ۳۰ میلیون بازدیدکننده برساند. انتظار می‌رود که بیماری همه‌گیر کووید ۱۹ بر همه بخش‌های گردشگری تأثیر بگذارد و همه بازارها روبه‌زوال باشند، زیرا تقریبا همه جاذبه‌ها و اماکن اقامتی برای مدتی تعطیل شده‌اند. پیش‌بینی می‌شود بازار گردشگری خروجی کلی اروپا در سال ۲۰۲۰ با ۳۹ درصد کاهش و سپس در سال ۲۰۲۱، به همان سطح سال ۲۰۱۹ باز گردد. البته این تخمین‌ها به مدت‌زمان و تأثیر همه‌گیری وابستگی شدید دارد.

نمونه‌ای از چگونگی تأثیر همه‌گیری بر گردشگری مذهبی، استان‌های جنوبی عراق است. در این بخش، گردشگری مذهبی به‌عنوان دومین منبع درآمدی بعد از نفت گزارش‌ شده است. به ‌طور معمول، گردشگری مذهبی، سالانه میلیاردها درآمدزایی و هزاران شغل در عراق ایجاد می‌کند، اما در شهر نجف که پیش از همه‌گیری، روزانه میزبان ۵۰۰۰ گردشگر بود، ۳۰۰ هتل از ۳۵۰ هتل آن، تعطیل‌شده است. تأثیر بحران بیماری کووید ۱۹ در مکزیک نیز قابل‌توجه است.

آلمان از جمله کشورهایی اروپایی است که بیشترین فرصت برای گردشگری مذهبی را فراهم کرده است. جمعیت مسیحیان کشور آلمان نسبت به سایر کشورهای اروپایی رقم بالایی است و همین می‌تواند عاملی برای تمایل سفر در تعطیلات، به مکان‌های مذهبی را داشته باشند. هنگام تلاش برای جذب گردشگران آلمانی، باید اطلاعات زیادی را ارائه دهید. گردشگران آلمانی تمایل دارند قبل از انتخاب یک مکان در مورد آن زیاد بخوانند.

در کشورهایی مانند ایتالیا، هند، فرانسه و بسیاری از کشورهای دیگر سفر با هدف زیارت بیشتر صورت می‌پذیرد و گردشگری زیارتی از عناصر قابل‌توجه و ثابت صنعت گردشگری در این مناطق شده است. بسیاری از نشریات متمرکز بر این صنعت، در مورد چگونگی گردشگری مذهبی و گردشگری زیارتی به‌عنوان بخشی که در صنعت گردشگری، به‌سرعت در حال رشد است، مباحث بسیاری مطرح کردند و بهتر است کشورهای مربوطه ظرفیت‌های گردشگری خود را با توجه به این بخش در نظر بگیرند.

در ایران نیز گردشگری زیارت طی سال‌های اخیر رشد خوبی داشته است. ایران دارای جاذبه‌های متنوع و اثرگذاری بوده که می‌تواند به سیاست‌های گردشگری کمک کند. از طریق رشد گردشگر در کشور، بر توسعه و اشتغال می‌توان در راستای اقتصاد مقاومتی میزان سطح اتکای کشور نفت را کاهش داد و درآمد پایداری را برای کشور به وجود آورد.

محبوبه محمدآبادی، مترجم و خبرنگار ایکنای خراسان رضوی

منابع: cbi.eu

destination-review.com

  منبع: مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی
       لینک مستقیم   :   http://mobasherin.ir/shownews.aspx?id=60630